Η «Μαυροελιά» του Αρτεμισίου αποδεδειγμένα υπεραιωνόβια, από τις φυσικές της διαστάσεις και το αποτέλεσμα της εργασίας του καθηγητή ΑΠΘ Σωτηρίου Παναγιωτόπουλου (άνω των 2500 ετών), είναι το μνημείο της φύσης που συνδέεται με την τοπική ιστορία.
Τα εμβληματικά δέντρα στον αρχαίο ελαιώνα, την περίοδο της τουρκοκρατίας έγιναν σημεία εκτέλεσης με απαγχονισμό ανυπότακτων κατοίκων των οικισμών , που υπήρχαν στους γύρω λόφους.
Τοπωνύμια όπως ΚΟΥΡΜΠΑΤΣΙ (βούρδουλας), ΠΡΕΤΟΡΙ (δικαστήριο), ΚΡΕΜΑΛΑ, ΜΑΥΡΟΜΑΝΤΗΛΑ διατηρούν τη μνήμη της σκληρότητας των αγάδων του Αρτεμισίου και αποτελούν αποδείξεις της μαρτυρικότητας του τόπου.
Η λαϊκή παράδοση θέλει γύρω από την ελιά να θρηνούν μαυροφορεμένες μανάδες, γυναίκες , αδερφές των εκτελεσθέντων και δίνει στην ελιά το όνομα ΜΑΥΡΟΕΛΙΑ ή ΕΛΙΑ ΜΑΥΡΟΜΑΝΤΗΛΑ.
Ενώ σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο στο λόφο του Παλιοχωρίου μετά τη δύση του ηλίου, ακούγονται κραυγές και θρήνοι, μεταφέροντας ως τις μέρες μας τις μνήμες από τη μαρτυρική περίοδο της τουρκοκρατίας.
